Black Friday – szaleństwo wyprzedaży w USA
Czarny Piątek to jedno z wielu zjawisk kulturowych i społecznych powszechnie „importowanych” ze Stanów Zjednoczonych przez inne kraje.
Choć poprzedzające go Święto Dziękczynienia obchodzone jest głównie w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, drastyczne obniżki cen, inaugurujące bożonarodzeniowy sezon zakupowy, czyli właśnie Black Friday zaadoptowane został przez sektor handlowy praktycznie na całym świecie.
Black Friday – okazja by zrobić tanie zakupy przed świętami Bożego Narodzenia.
Po Thanksgiving, dniu spędzonym zazwyczaj w gronie rodzinnym, Amerykanie masowo wyruszają na zakupy, korzystając z olbrzymich zniżek i promocji, jakimi handlowcy kuszą potencjalnych klientów. Choć zakupy online są już powszechnym zjawiskiem, mieszkańcy USA nadal tłumnie pojawiają się w sklepach stacjonarnych w dzień po Święcie Dziękczynienia. Śmiało stwierdzić można, iż polowanie na okazje w Czarny Piątek urosło w USA niemal do rangi sportu, wielu amatorów tańszych zakupów w kolejki pod sklepami ustawia się już w nocy, cały świat obiegły już też obrazy tłumów wdzierających się do sklepów tuż po ich otwarciu.
Niestety, pierwsze godziny po otwarciu sklepów w Czarny Piątek to także często przykre, a nawet niebezpieczne sytuacje: często dochodzi do bójek o przecenione dobra oraz urazów, czy zasłabnięć, w napierającym tłumie.
Dantejskie sceny podczas Black Friday w USA.
W 2022 roku Black Friday wypada 25 listopada.
Historia Black Friday
Początków tradycji masowych promocji listopadowych doszukiwać się można w paradach Świętego Mikołaja (Santa Claus parades) organizowanych tuż po Święcie Dziękczynienia i inaugurujących oficjalnie nowy sezon świąteczny.
Parady, w których pojawiała się regularnie postać rozdającego prezenty Świętego Mikołaja sponsorowane były często przez duże domy handlowe, w tym Macy’s, które dostrzegły w nich okazję do trafiającej do olbrzymiej ilości odbiorców reklamy. Klientów zachęcano do odwiedzenia sklepów właśnie sezonowymi rabatami i ofertami promocyjnymi.
Czarny Piątek – geneza nazwy
Teorii na temat tego, skąd pochodzi nazwa „Black Friday” jest kilka.
Jedna z najpopularniejszych łączy ją z wywodzącym się z księgowości określeniem „in the black” oznaczającym zyski zapisywane czarnym tuszem, (w przeciwieństwie do „in the red”, czyli zaznaczanych na czerwono strat). Piątek po Święcie Dziękczynienia, kiedy to Amerykanie masowo ruszali na zakupy zaliczał się i nadal zalicza, do najbardziej dochodowych w ciągu dni dla handlu.
Inni, genezy nazwy upatrują w zjawisku powszechnie @chorujących@ po Święcie Dziękczynienia pracowników, w rzeczywistości zaś przedłużających sobie weekend do 4 dni.
Zdaniem innych jeszcze, termin Black Friday ukuty został przez policję w Filadelfii dla określenia chaosu, jaki ogarniał to miasto, kiedy to tłumy turystów ściągały tu na doroczne wydarzenie sportowe, mecz futbolu amerykańskiego pomiędzy drużynami amerykańskich akademii wojskowych Army Black Knights i Navy Midshipmen. Mecz odbywał się w sobotę, fani sportu z całego kraju przybywali do miasta masowo już w piątek, wykorzystując ten dzień na zwiedzanie, ale także zakupy. Zakorkowane ulice, kolejki do sklepów, a także wzrost ilości drobnych przestępstw i kradzieży i zamieszki pomiędzy fanami rywalizujących drużyn sprawiały, iż piątek po Święcie Dziękczynienia stanowił nie lada wyzwanie dla filadelfijskiej policji.
Kolejnej negatywnej konotacji zwrotu „Czarny Piątek” doszukiwać się można w kryzysie giełdowym, jaki dotknął Wall Street w piątek, 24 września 1869 roku. Spekulacje na rynku złota, zainicjowane przez finansistów Jaya Goulda i Jima Fiska, doprowadziły w efekcie do drastycznego spadku na giełdzie, oznaczającego bankructwo dla wielu inwestorów.
Czy Czarny Piątek jest świętem państwowym w USA?
Black Friday nie jest oficjalnym świętem państwowym w Stanach Zjednoczonych, jednak w niemal połowie amerykańskich stanów uznawany jest za święto stanowe, jako Day After Thanksgiving. Większość pracodawców daje swoim pracownikom wolne, aby mogli cieszyć się 4-dniowym weekendem.
Cyber Monday – ciąg dalszy zakupów
Handel zatroszczył się także o klientów nieczujących się na siłach by stawić czoła chaosowi panującemu w sklepach fizycznych w Czarny Piątek. Następujący po nim poniedziałek, Cyber Monday, to dzień tanich zakupów i promocyjnych ofert w przestrzeni wirtualnej. Takie przynajmniej było jego założenie, kiedy termin ten użyty został w 2005 roku. Obecnie jednak, oferty zniżki z okazji Cyfrowego Poniedziałku dostępne są także w sklepach stacjonarnych.
Zobacz także: